Ένα παραπέτασμα από φύλλα

Η Εκπομπή που ψάχνει τίτλο της Τετάρτης 22 Απριλίου ήταν αφιερωμένη στη μουσική συνάντηση ανάμεσα στ0 folk και το ψυχεδελικό και προοδευτικό ροκ. Επιλογές από νεότερους και παλιότερους καλλιτέχνες, συνθέσεις τόσο ακουστικές όσο και πιο ηλεκτρικές, τραγούδια από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Τουρκία, τη Σουηδία και την Ελλάδα. Ένα παραπέτασμα από κίτρινα και πράσινα φύλλα, για να υποδεχτούμε την Άνοιξη.

Πριν ξεκινήσετε την ακρόαση, να τονίσω πως τέτοιες μουσικές κρίνονται ως «αντί-εμπορικές», οπότε κατά κανόνα αποκλείονται από το ραδιόφωνο. Αλλά, ο Nova Fm 106 της Μαγνησίας απέχει πολύ από έναν συνηθισμένο και προβλέψιμο ραδιοφωνικό σταθμό, καθώς δίνει βήμα για να μεταδοθούν εκπομπές σαν αυτή: 

Σημείωση: Κάποια στιγμή, στη διάρκεια της εκπομπής, ενώ ξεκινάει το υπέροχο κομμάτι των Eziak (μια κριτική του δεύτερου τους άλμπουμ βρίσκετε εδώ), καθώς μιλάω στο μικρόφωνο, στο βάθος ακούγεται ο ήχος ενός τηλεφώνου που καλεί... λες και η τεχνολογία θέλει να διαπεράσει αυτό το προσεκτικά υφασμένο παραπέτασμα από φύλλα.

Εικόνα: Ν. Γ. Πεντζίκης, Μήτηρ και τέκνο (1989)

Studio - West Coast (2007, Information)

Μιας και από το συγκεκριμένο blog, αλλά και από την "Εκπομπή που ψάχνει τίτλο" κατά καιρούς έχουν περάσει κάμποσοι καλεσμένοι, μάλλον ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να παραστώ κι εγώ ως καλεσμένος σε μια άλλη ιστοσελίδα. Έτσι, λοιπόν, η δισκοκριτική στο άλμπουμ των αγαπημένων Studio, που θα διαβάσετε παρακάτω, αρχικά παρουσιάστηκε στο blog "Δισκοπάθεια", του μουσικοκριτικού, ραδιοφωνικού παραγωγού και φίλου Παναγιώτη Σταθόπουλου, τον οποίο ευχαριστώ και από δω.
 ______________________________________________________

Ποιος θα φανταζόταν πως στη βόρεια και παγωμένη Σουηδία, θα έκανε την εμφάνισή της μια ολόκληρη μουσική σκηνή, που φιλοδοξεί να εκφράσει τη χαλαρή αίσθηση των καλοκαιρινών διακοπών;  Κι όμως, με επικεφαλής συγκροτήματα  όπως τους Embassy, τους Boat Club και τους Air France, η σκηνή του “balearic pop” άνθισε κυρίως κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, αλλά συνεχίζει να είναι και σήμερα δραστήρια. Η κριτική χαρακτήρισε το συγκεκριμένο μουσικό ύφος ως “balearic”, όχι μόνο εξαιτίας της θερινής ατμόσφαιρας που αυτό αποπνέει, αλλά κι επειδή οι κυρίαρχες επιρροές για όλη τη σκηνή είναι το synthpop και το disco, τα είδη δηλαδή που καθόρισαν και το πρώτο και γνήσιο balearic beat. Τώρα, βέβαια τι ακριβώς εστί “balearic beat” είναι μεγάλη ιστορία… Προς το παρόν ας αρκεστούμε πως αυτό το όνομα δόθηκε στα sets που έμπλεκαν οι DJs της Ibiza κυρίως κατά τη δεκαετία του 80.

Ωστόσο, η πλειονότητα των συγκροτημάτων του σουηδικού balearic έχει προσβληθεί από το σύνηθες μικρόβιο της εναλλακτικής ποπ γενικότερα, αυτό της επιτηδευμένης «ελαφρότητας». Βασική στόχευση παραμένει η δημιουργία απλών και χαρούμενων μελωδιών, ακόμα κι αν κάποιες φορές διακρίνεται μια θέληση για πειραματισμό. Αποτέλεσμα, τραγούδια που καταλήγουν προβλέψιμα, ακόμα και πληκτικά, ειδικά για ακροατές που αναζητάνε μουσικές πιο περιπετειώδεις.

Λαμπρή εξαίρεση στα παραπάνω αποτελεί το ντουέτο των Studio. Οι Dan Lissvik και Rasmus Hägg ήταν ανάμεσα στους αδιαμφισβήτητους πρωταγωνιστές του σουηδικού balearic των ’00s, καθώς η μουσική τους καθορίζεται τόσο από την ατμόσφαιρα του καλοκαιριού, όσο και από τη δεκαετία του ’80 και φυσικά έχει ένα έντονο ποπ στοιχείο. Αλλά, θαρρώ πως οι ομοιότητες με τους υπόλοιπους τελειώνουν κάπου εδώ.   

 Το ντουέτο των Studio ήταν δισκογραφικά ενεργό από το 2001 ως το 2008 και τυπικά το 2012 ανακοίνωσε τη διάλυσή του. Κυκλοφόρησε επτά Eps, δύο συλλογές και μόλις ένα ολοκληρωμένο άλμπουμ, το οποίο τιτλοφορείται West Coast (2007). Εμείς θα ασχοληθούμε με το άλμπουμ, επειδή θεωρώ πως σε αυτή την κυκλοφορία οι Σουηδοί έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό.

Στο West Coast οι Studio ξεπερνούν την απλοϊκότητα του τυπικού “indie pop” και ανοίγονται σε ένα πιο περιπετειώδη μουσικό κόσμο. Φανταστείτε ένα απίστευτο κράμα από το groove της disco, τις κιθάρες του new wave, την αφαιρετικότητα του krautrock και το «χάσιμο» της dub. Σκεφτείτε δύο μουσικούς να κλείνονται στο… studio και να χτίζουν έναν εντελώς προσωπικό ήχο, βασισμένο σε συνθέσεις μεγάλης διάρκειας, στις οποίες κύριο λόγο έχει ο αυτοσχεδιασμός. Η οξεία ψυχεδέλεια συναντά ένα επικό chill out κλίμα. Ακούστε το εναρκτήριο δεκαεξάλεπτο Out There και ειδικά το αναπάντεχο γύρισμα σε μια reggae μελωδία, που θυμίζει μια τριπαρισμένη εκδοχή του Live is Life των Opus, ενός από τα πιο διάσημα τραγούδια της δεκαετίας του ’80.

Γενικότερα, η σχέση των Studio με τη συγκεκριμένη δεκαετία είναι αντιφατική και τελικά ειρωνική. Από τη μία πλευρά αναπολούν με νοσταλγία τον ευδαιμονισμό εκείνης της περιόδου, ο οποίος βέβαια καθόριζε τη λαϊκή κουλτούρα της εποχής, το σινεμά, τη μουσική, τη μόδα και την τηλεόραση. Άλλωστε και οι ίδιοι τότε έζησαν τα παιδικά τους χρόνια. Από την άλλη όμως, αναδεικνύουν  την εύκολη εμπορικότητα αυτής της δεκαετίας, καθώς βυθίζουν τις ’80s αναφορές τους σε στοιχεία απρόβλεπτα, που έχουν αντλήσει από το ηλεκτρονικό kraut των Harmonia και των Cluster, από την κλασική dub του King Tubby και του Lee Scratch Perry, αλλά και από δικούς τους ambient και progressive rock μουσικούς,  όπως ο θρυλικός Bo Hansson.

Η ιστορία που οι Studio διηγούνται στο West Coast είναι αυτή  μιας μέρας διακοπών σε μια μεσογειακή παραλία: από την παιχνιδιάρικη ενεργητικότητα του πρωινού και του μεσημεριού στην ονειρική νωθρότητα του απογεύματος και του δειλινού. Αυτή η πορεία από τον ηδονισμό στο όνειρο αποτυπώνεται υπέροχα στο Life Is A Beach˙ το δυνατό beat της αρχής γίνεται ολοένα πιο υπνωτικό, για να σβήσει στο κλασικό new age ηχητικό εφέ του κύματος που σκάει στην ακρογιαλιά.

Έτσι, το ντουέτο από τη Σουηδία παρουσιάζει τη  δική του εκδοχή για το balearic beat. Οι ντόπιοι DJs της Ibiza ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, χωρίς να απομακρύνονται από τις disco επιτυχίες της εποχής, κατάφερναν να προσδίδουν κάτι το ψυχεδελικό στα sets τους, όπως σε αυτό το mixtape από μια βραδιά του 1984 στο περίφημο club Ku. Αυτό ακριβώς το κλίμα διασώζεται στη μουσική των Studio. Παράλληλα όμως, οι Σουηδοί στρέφονται και σε πιο underground καλλιτέχνες των ’80s, όπως στο τραγούδι Origin, όπου οι επιρροές από τις κιθάρες των Durutti Column είναι εμφανείς.

Σίγουρα ένα μειονέκτημα της μουσικής των Studio είναι η έλλειψη συγκεκριμένης δομής, αλλά εκεί έγκειται και η μαγεία τους, στα ελεύθερά τους «τζαμαρίσματα».  Αυτή η ξεχωριστή  μαγεία γοήτευσε πολλούς ακροατές, έκανε τις περιορισμένες κόπιες των βινυλιακών κυκλοφοριών  τους ανάρπαστες και συνεχίζει να προκαλεί νοσταλγία σε πολλούς φίλους της μουσικής ανά τον κόσμο. Πιθανότατα επηρεασμένος από αυτές τις μνήμες, ο ένας εκ των δύο Studio, o ταλαντούχος και δραστήριος Dan Lissvik, ονόμασε την πρώτη σύνθεση του προσωπικού του άλμπουμ Meditation, το οποίο κυκλοφόρησε με το ψευδώνυμο Atelje το 2014, An Ode To Studio.

Το κορίτσι του krautrock

Ένα κορίτσι κυκλοφορεί στην πόλη. Μπορεί να περπατάει, να κάνει ποδήλατο, να οδηγάει, δεν μας ενδιαφέρει τόσο. Πάντως, τα πηγαινέλα της συνοδεύει krautrock μουσική: ρυθμική, ψυχεδελική, τεχνολογική και, ενώ βραδιάζει και πια επιστρέφει στο σπίτι της, μουσική γεμάτη από ηρεμία και δύναμη. 
 

 

Η φωτογραφία είναι του Wim Wenders