music on air: Ένα ραδιοφωνικό αφιέρωμα στο παλιό Cafe Del Mar

«… το event όνειρο για μένα θα ήταν στο σπίτι μου με μερικούς φίλους». Αυτή η δήλωση που ανήκει στον Jose Padilla, τον πιο αναγνωρισμένο DJ του περίφημου Cafe Del Mar στην Ibiza, κατά τη γνώμη μου είναι αντιπροσωπευτική του γνήσιου πνεύματος της chill out μουσικής.

Τα τελευταία δέκα και βάλε χρόνια η μουσική που χαρακτηρίζεται ως chill out έχει τυποποιηθεί στον μέγιστο βαθμό, μην πούμε πως έχει κονσερβοποιηθεί, καθώς κάθε χρόνο κυκλοφορούν δεκάδες συλλογές που κάνουν θραύση σε beach bars, εστιατόρια και σούπερ μάρκετ. Αλλά, η ιδέα του να χαλαρώνεις και να απομακρύνεσαι από καθετί αγχωτικό διαμέσου της μουσικής παραμένει γοητευτική, ειδικά στη σύγχρονη εποχή που οι ρυθμοί είναι ιλιγγιώδεις και το άγχος δυσβάστακτο. Αυτό ακριβώς το μήνυμα μεταφέρει το chill out, ή τουλάχιστο μετέφερε όταν, ως μουσική τάση, γεννήθηκε και έκανε τα πρώτα του βήματα: καλοκαίρι σε μια ήσυχη παραλία, κατά προτίμηση την ώρα του ηλιοβασιλέματος με μερικούς φίλους και με μια ψυχολογία ήρεμης ευτυχίας. Το soundtrack για ένα τέτοιο σκηνικό δεν μπορεί παρά να είναι chill out.

Αυτή ακριβώς την νοοτροπία και αισθητική μεταφέρουν οι πρώτες συλλογές που κυκλοφόρησαν με τον τίτλο Cafe Del Mar, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 90. Συγκεκριμένα για τις πρώτες έξι, υπεύθυνος ήταν ο κύριος Jose Padilla. Η πρώτη είδε το φως της κυκλοφορίας το 1994 και η τελευταία, με την υπογραφή του Padilla πάντα, το 1999. Από κει και πέρα έχουν κυκλοφορήσει πολλά ακόμα “volumes”, τα οποία –η αλήθεια να λέγεται– γίνονται ολοένα πιο τυποποιημένα, κονσερβοποιημένα…

Η Εκπομπή που ψάχνει τίτλο πραγματοποίησε ένα αφιέρωμα σε αυτές τις πρώτες συλλογές Cafe Del Mar, αλλά και στον δημιουργό τους, τον Jose Padilla. Βασικός σκοπός, να παίξουμε ωραίες μουσικές στο ραδιόφωνο, μουσικές που, ανάμεσα σε πολλές άλλες σημαντικές, σημάδεψαν τα 90s.

Ο πρωταγωνιστικός ρόλος της μουσικής μας ιστορίας αναμφίβολα ανήκει στον Jose Padilla. Ο Padilla είναι ένας ιδιαίτερος DJ, διαβάζοντας για αυτόν και βέβαια ακούγοντας τις μουσικές του επιλογές, συμπεραίνω ότι ανήκει σ’ εκείνους που αντιμετωπίζουν το DJ-ing ως τέχνη. Και η μαγεία της τέχνης του δεν έγκειται τόσο στην τεχνική και στα κόλπα στα decks, όσο στα κομμάτια που επιλέγει, φανερώνοντας ένα γούστο ιδιαίτερα εκλεκτικό. Έτσι ακούγοντας τις πρώτες έξι συλλογές του Cafe Del Mar, θα συναντήσετε μια ποικιλία μουσικών ειδών και κατευθύνσεων. Ambient, jazz και fusion, contemporary classical, trip hop, ακόμα και ατμοσφαιρική house και trance ταιριάζουν αρμονικά με τελικό σκοπό να κάνουν τον ακροατή να νιώσει ήρεμα, όμορφα, ρεμβαστικά.

Με αυτές τις επιλογές ο Jose Padilla αναδείχθηκε στον DJ που ουσιαστικά δημιούργησε το chill out στυλ. Βέβαια –υποθέτουμε εμείς τώρα– για να διαμορφώσει αυτό το πολυποίκιλο και εκλεκτικό μουσικό γούστο, το οπoίο μετέφερε με τόση επιτυχία στα sets σου, αλλά και στις πρώτες συλλογές του Cafe Del Mar, o Padilla θα πρέπει να επηρεάστηκε από πολλά και αντιφατικά στοιχεία.

Γεννημένος στη Βαρκελώνη, ο Jose Padilla ήρθε στην Ibiza το 1975 και άρχισε να την ψάχνει ως DJ, μέχρι που το 91 κατάφερε να γίνει ο resident DJ του Cafe Del Mar. Αυτό ακριβώς το κλίμα της ίδιας της Ibiza μεταφέρει στις μουσικές επιλογές του. Αλλά, δεν εννοούμε, τόσο την ηδονιστική πλευρά του υπερ-τουριστικού νησιού με τα πολυπληθή πάρτι και το κλίμα ξέφρενου γλεντιού και ελευθεριότητας, όσο την πιο ήρεμη, μεσογειακή διάστασή του. Κατά την περίοδο πριν την πλήρη εμπορικοποίηση του νησιού, τα χρόνια της δεκαετίας του 60 και του 70, η Ibiza αποτελούσε το καταφύγιο των χίπηδων και των καλλιτεχνών της γενιάς της αμφισβήτησης. Πριν την έκρηξη της disco και των μεγάλων club, υπήρχε μια ατμόσφαιρα του νησιού η οποία έχει αφήσει τα χνάρια της σε κομμάτια όπως το Ibiza Bar των Pink Floyd και το Formentera Lady των King Crimson. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ο Padilla σε συνεντεύξεις του επανειλημμένα κάνει αναφορά στις δυο αυτές μπάντες, τους Floyd και τους Crimson. Εδώ και εδώ μπορείτε να βρείτε ωραία κείμενα και φωτογραφίες για την παλιά Ibiza των 60s και των 70s. Για παράδειγμα, ένα εισιτήριο από τη συναυλία του Bob Marley στο νησί:

Ωστόσο, οι πρώτες συλλογές του Cafe Del Mar δημιουργήθηκαν κοντά τριάντα χρόνια μετά, μέσα στη δεκαετία του 90. Κι όμως δεν υπήρχε καλύτερη περίοδος από τις αρχές και τα μέσα των 90s για τέτοιες μουσικές, που θύμιζαν την αθώα χίπικη εποχή. Το λεγόμενο «Δεύτερο καλοκαίρι της αγάπης» με τo acid house, τα μεγάλα παρτυ και την ατμόσφαιρα ελευθερίας και επαναστατικότητας έριχνε ακόμα τη σκιά του. Οι ravers συνδέθηκαν με τους hippies, δανειζόμενοι τις ψυχοτρόπες ουσίες (το ecstacy αντικατέστησε επίσημα το LSD), την ψυχεδελική αισθητική, ακόμα και τις στιλιστικές επιλογές στο ντύσιμο. To 1987 o μετέπειτα σούπερσταρ DJ Paul Oakenfold επισκέφτηκε την Ibiza και ενθουσιάστηκε με τις μουσικές που παιζόταν στα καλύτερα από τα ντόπια bar και club, μεταφέροντας στη Βρετανία το λεγόμενο “balearic beat”. Ακολουθώντας αντίστροφη πορεία, Βρετανοί και άλλοι Ευρωπαίοι άρχισαν να επισκέπτονται μαζικά την Ibiza. Εκεί λοιπόν, ως χαλάρωση από τα ξέφρενα ξενύχτια και τους τρελούς χορούς, το Cafe Del Mar, με τον Jose Padilla στα decks, αποτέλεσε τον «ναό της chill out θρησκείας» (πηγή).

http://www.flickr.com/photos/reidlromeo/124588474/

Από εκείνη την εποχή, τις αρχές της δεκαετίας του 90 και συγκεκριμένα το 1991, ψάξαμε και βρήκαμε την πρώτη από τη σειρά κασετών με την μουσική του Cafe Del Mar, οι οποίες προηγήθηκαν των συλλογών σε cd. Εδώ έχουμε πιο new age και ambient μουσική, με κάποια ξεχασμένα σήμερα μουσικά διαμάντια. Για τους μερακλήδες ακροατές, οι οποίοι ψάχνουν το διαφορετικό αυτά η παλιά κασέτα είναι ό,τι πρέπει:

Cafe Del Mar Tape no1

Αλλά, με ο ίδιο μεράκι και με την ίδια τέχνη έγιναν και οι τις έξι πρώτες συλλογές του Cafe Del Mar σε cd. Ο Jose Padilla έφερε κοντά μεσογειακές μουσικές, όπως το flamengo και το latin, με τη σύγχρονη τότε ηλεκτρονική μουσική, χωρίς βέβαια να λησμονεί και τις νεότερες τάσεις τις πιο intellectual μουσικής. Επιτυχίες που έχουν την ετικέτα του chill out και σίγουρα από έχει πάρει τ’ αυτί σας, έγιναν διάσημες από αυτές τις συλλογές: Music For A Found Harmonium (Penguin Cafe Orchestra), Entre Dos Aquas (Paco De Lucia), Nights Interlude (Nightmares On Wax), Offshore (Ambient Mix) (Chicane), More Than Ever People (Levitation).

Όμως, ο κύριος Padilla δεν είναι ένας καθόλου εφησυχασμένος επιλογέας μουσικής. Έτσι, χαρακτηριστικό αυτών των συλλογών του Cafe Del Mar είναι η παρουσία άγνωστων καλλιτεχνών και συγκροτημάτων, με κομμάτια παρόλα αυτά μαγευτικά. Ο Padilla με αυτόν τον τρόπο φανερώνει την αγάπη του για την underground μουσική σκηνή και την ουσιαστικά αντί-εμπορική του νοοτροπία. Ειδικά το τελευταίο έγινε ιδιαίτερα αισθητό όταν, μετά την πολύ μεγάλη εμπορική επιτυχία αυτών των πρώτων έξι cd, αποχώρησε από τη συνεργασία και άφησε σε άλλους την πλέον ίσως άχαρη δουλειά επιλογής “χαλαρωτικών” και “ξεκούραστων” chill out κομματιών. Βέβαια, εδώ να σημειώσουμε ότι ο Padilla συνεχίζει να κάνει DJ sets σε όλο τον κόσμο, αλλά να επιμελείται συλλογές. Χαρακτηριστικά, στην τελευταία, η εκλεκτική του μουσική όσφρηση έφτασε μέχρι και την Ελλάδα, εμπεριέχοντας δύο κομμάτια Ελλήνων καλλιτεχνών, το A Son’s Lament των Smokey Bandits και το Remake των Blue Pilots Project.

Αλλά, ποιά είναι η συνέχεια στο σήμερα όλου αυτού του μουσικού κόσμου που τόσο αριστοτεχνικά δημιούργησαν οι πρώτες συλλογές του Cafe Del Mar; Σίγουρα, όπως έχετε ήδη, φαντάζομαι, καταλάβει, η συντριπτική πλειοψηφία των συλλογών που κυκλοφορούν με την ετικέτα “chill out” ή “lounge” δεν λένε και πολλά… Όχι ότι δεν μπορεί κάποιος να βρει ωραίες και ενδιαφέρουσες συνθέσεις, αλλά οι δημιουργοί τους λες και κοπιάζουν να τις κάνουν να ακούγονται αδιάφορες, ώστε να λειτουργούν όσο το δυνατόν πιο πετυχημένα ως «μουσική χώρου», muzak όπως είναι και ο ξένος όρος. Όμως ο Brian Eno έχει δώσει βάρος σε αυτή την «μουσική χώρου», εκφράζοντας την ιδιαίτερα αξιοσημείωτη άποψη ότι η ambient μουσική «πρέπει να μην τραβάει την προσοχή, αλλά να είναι και ενδιαφέρουσα» («ambient music… must be as ignorable as it is interesting").

Οι μουσικοί και οι παραγωγοί που συνεχίζουν δημιουργικά αυτή την παράδοση του ποιοτικού chill out σήμερα κατά κύριο λόγο έρχονται από τις τάσεις που οι κριτικοί της μουσικής ονομάζουν balearic και chillwave. Το πρώτο αποτελεί την προσπάθεια αναβίωσης του μουσικού στιλ που κυριαρχούσε στην Ibiza τις δεκαετίες του 80 και του 90, δίνοντας βάρος στα πιο underground και λησμονημένα σήμερα κομμάτια της περιόδου. Προφανώς οι σημερινοί εκπρόσωποι του balearic ήχου δεν αποφεύγουν, και ούτε το θέλουν κιόλας, μια πιο σύγχρονη άποψη και προσέγγιση. Από την άλλη πλευρά, το chillwave είναι ένα φρέσκο μουσικό υβρίδιο, που μπλέκει πολλές τάσεις, από trip hop μέχρι shoegaze και από ambient μέχρι disco, φτιάχνοντας έναν ήχο ταξιδιάρικο και νοσταλγικό.

Καλλιτέχνες οι οποίοι, μέσα από το παρελθόν, αναζητούν ένα φρέσκο ήχο που να εκφράζει το σήμερα και πάνω απ’ όλα να πετυχαίνει τον απόλυτο chill out στόχο: να ηρεμεί και να χαλαρώνει τον ακροατή. Τέτοιοι άνθρωποι δημιουργούν ενδιαφέρουσα chill out μουσική, αποφεύγοντας συνειδητά την εμπορικότητα. Απλά κάνουν το δικό τους. Το τελευταίο μισάωρο του ραδιοφωνικού αφιερώματος ήταν αφιερωμένο στις δικές τους δημιουργίες.

Αυτό το αφιέρωμα προετοιμάστηκε και πραγματοποιήθηκε με μεράκι. Για να ολοκληρώσουμε λοιπόν το πακέτο, ορίστε όλο το δίωρο του αφιερώματος ηχογραφημένο και ανεβασμένο στο mixcloud (οπου μπορείτε να βρείτε και το tracklist):