Τα 25 αγαπημένα άλμπουμ της 25ετίας 2000-2025

Μετά από ανάλογες λίστες που δημιούργησαν φίλοι στο Fb, αποφάσισα κι εγώ να φτιάξω μια λίστα με τα 25 -τελικά- αγαπημένα άλμπουμ της 25ετίας 2000-2025. Βέβαια, το όλο trend ξεκίνησαν μουσικές ιστοσελίδες του εξωτερικού, αλλά η δική μου λίστα, όπως και των διαδικτυακών φίλων, καθοδηγείται κατά κύριο λόγο από το προσωπικό, άρα και υποκειμενικό γούστο... Βασικά, τα παρακάτω ετερόκλητα από πλευράς είδους και ύφους άλμπουμ θεωρούνται από την αφεντιά μου όχι μόνο υπέροχα, αλλά και σημαντικά. Και, όπως έγραψα και στην ανάρτησή μου στο φουμπού, η λίστα έχει και Γαϊτάνο!

Η σειρά είναι χρονολογική και για τα άλμπουμ του ίδιου έτους αλφαβητική.

2000: Godspeed You! Black Emperor - Lift Your Skinny Fists Like Antennas to Heaven

2002: Laço Tayfa – Hicaz Dolap

2002: The Cinematic Orchestra - Every Day

2002: Thievery Corporation - The Richest Man In Babylon

2002: Θανάσης Παπακωνσταντίνου - Αγρύπνια

2003: Muse - Absolution

2003: OSI - Office Of Strategic Influence

2003: Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας – Smyrne

2004: Isis - Panopticon

2004: Eluvium - An Accidental Memory In Case Of Death

2005: Gorillaz - Demon Days

2005: Kanye West - Late Registration

2005: Nujabes - Modal Soul

2006: Beirut - Gulag Orkestar

2006: Bonobo - Days To Come

2006: Studio - West Coast

2006: The Album Leaf - Into The Blue Again

2007: Alcest - Souvenirs D'un Autre Monde

2007: A Mountain of One - Collected Works

2007: Burial - Untrue

2010: Caribou - Swim

2010: Mike Fabulous And Wild Bill Ricketts – Ricketts Meets Fabulous At Maitland Rd

2011: Nicolas Jaar - Space Is Only Noise

2012: Pacific Horizons - Pacific Horizons

2015: Floating Points - Elaenia

2017: Alfa Mist - Antiphon

2018: Rosalia - El Mal Querer

2019: Michael Kiwanuka - Kiwanuka

2019: Golden Ivy - Kläppen 

2025: Arsenal - Okan Okunkun

Για τον Μίμη Πλέσσα (1924-2024)

Για τη σημαντική και γοητευτική μουσική του Μίμη Πλέσσα (1924-2024), αλλά και για τη προσηνή, αισιόδοξη και στοχαστική του προσωπικότητα έμαθα μεγαλύτερος σε ηλικία, όταν πια είχα ξεπεράσει τις ανασφάλειες μιας συγκεκριμένης και οριοθετημένης μουσικής ταυτότητας: "είμαι ρόκας", "ακούω μόνο ηλεκτρονική", "έντεχνο και ξερό ψωμί" κοκ... Άλλωστε και το ίδιο του το πολύπλευρο μουσικό έργο ταιριάζει με μια δίχως σύνορα προσέγγιση: μερικές από τις ποιοτικότερες στιγμές του ελαφρού τραγουδιού, ήδη από τα 50s ως και τα middle 60s, με έντονες τζαζ πινελιές· ένα πλήρες άνοιγμα σε μια εμπνευσμένη, έντεχνη και γεμάτη ζεστά συναισθήματα ορχηστρική τζαζ, κινηματογραφική και όχι μόνο· ευφυή παιχνίδια με την παράδοση μας και βέβαια σπουδαία λαϊκά τραγούδια και άλμπουμ. Τώρα, η ωραία και πλούσια ανθρώπινη πλευρά του θεωρώ πως έλαμψε στην τηλεοπτική εκπομπή Καλλιτεχνικό Καφενείο, που παρουσίαζε με τον Βασίλη Τσιβιλίκα την περίοδο 1986-88. 

Τελικά, ο Μίμης Πλέσσας ως καλλιτέχνης και άνθρωπος φαίνεται στον τρόπο που έπαιζε το πιάνο, στην ευαισθησία χάρη στην οποία χάιδευε ουσιαστικά τα πλήκτρα. Ένας αταξινόμητος, πηγαίος, μαστόρικος και πάντα εμπνευσμένος Έλληνας μουσικοσυνθέτης, σίγουρα στη μικρή και εκλεκτή χορεία των μεγαλύτερων. 

Επέλεξα ένα από τα αγαπημένα μου δικά του τραγούδια, ερμηνευμένο όχι από τη θεά Τζένη Βάνου, αλλά από τον θεό Κώστα Χατζή:

 

"Με όπλα ηλεκτρικά και ιπτάμενα καράβια": ένα εκπαιδευτικό μουσικό project (2022-2023)

Από τότε που ξεκίνησα να δουλεύω στην ιδιωτική δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δηλαδή στον χώρο των ιδιαίτερων και των φροντιστηρίων, παίδευα το νου μου για το πώς θα συνδυάσω τα φιλολογικά μαθήματα με τη μεγάλη μου αδυναμία, τη μουσική. Αυτός ο συγκερασμός δουλευόταν στο μυαλό μου για χρόνια και που και που εκδηλωνόταν, ωστόσο ανοργάνωτα και χωρίς συνέχεια. Εκείνα τα ταραγμένα βήματα οφειλόταν τόσο στη δική μου αβεβαιότητα, όσο και στο ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας, το οποίο, ως γνωστόν, ευνοεί πολύ λίγο τη δημιουργική σκέψη και την καλλιτεχνική ενασχόληση. 

Μέχρι που, κατά την προηγούμενη σχολική σεζόν (2022-2023), το πήρα απόφαση κι έστησα ένα άτυπο project σε ένα φροντιστηριακό τμήμα της Γ' Λυκείου, στο οποίο δίδασκα το μάθημα της λογοτεχνίας. Στα πέντε παιδιά που αποτελούσαν το τμήμα πρότεινα κάθε εβδομάδα από ένα τραγούδι προς ακρόαση. Οι επιλογές ήταν εντελώς διευρυμένες: ελληνική και ξένη μουσική, rock, jazz, electronica, disco, metal, λαϊκά και ρεμπέτικα. Ο Μάλαμας συνάντησε τους Joy Division, ο Τσιτσάνης τους Thievery Corporation και ο Σαββόπουλος τους Savatage. 

Η αλήθεια είναι ότι, από τα πέντε παιδιά, ενδιαφέρον έδειξαν δύο μαθήτριες, αλλά ενδιαφέρον ζωηρό και ιδιαίτερα συναισθηματικό. Στο περιθώριο του μαθήματος, συζητούσαμε για τα προτεινόμενα tracks και το feedback ήταν πολυποίκιλο: με το She's Lost Control ενθουσιάστηκαν αμφότερες, απόρησαν με την απαισιοδοξία που διακατέχει τους στίχους του Time των Pink Floyd, λιγάκι παραξενεύτηκαν με το avant-garde στοιχείο στη Μαύρη Θάλασσα του Σαββόπουλου, ενώ μπορώ να πω ότι φρίκαραν πολύ με το Dunkelheit των Burzum. 

Φυσικά, για το προαναφερθέν μισανθρωπικό άσμα δόθηκε το απαραίτητο trivia, όπως άλλωστε και για όλες τις μουσικές επιλογές. Λίγα σχόλια, αλλά ελπίζω ουσιώδη. Άλλωστε, τα κορίτσια έδειξαν προσοχή μα και έμπνευση, αφού, ως ένα βαθμό, ταίριαζαν στην προσωπικότητα μιας νεαρής κοπέλας του σήμερα, όπως σκιαγραφείται, εύστοχα και ευαίσθητα, από τον ΛΕΞ στο Ευτυχισμένες Μέρες: κορίτσια που πιστεύουν στη μαγεία, αποζητάν την κριτική σκέψη, θέλουν να γυρίσουν τον κόσμο, αγαπάνε την τέχνη, μα κάποιες φορές αισθάνονται ξένα, σαν εξωγήινες. Σίγουρα το τελευταίο τους χαρακτηριστικό προσπαθήσαμε να το δουλέψουμε μέσω της μουσικής. 

Ακολουθούν τα περισσότερα από τα κομμάτια που συγκρότησαν το project, με τη σειρά που προτάθηκαν, σε μια Spotify λίστα. Κάποια τραγούδια, όπως ο Ηλεκτρικός Θησέας του Μαρκόπουλου, δεν υπάρχουν στο Spotify… 

Το τελευταίο track που προτάθηκε ήταν το περίφημο Born Slippy των Underworld: μ' αυτό το τραγούδι αποχαιρετιστήκαμε και ταυτόχρονα καλωσορίσαμε ένα καλοκαίρι που αποδείχτηκε μεν δύσκολο, αλλά δεν έχασε τη μαγεία του, ειδικά για ανθρώπους που βγαίνουν απ΄την εφηβεία και μπαίνουν στη νεότητα.

Προσωπικά απόλαυσα κάθε στιγμή αυτής της φάσης και θεωρώ πως, "με όπλα ηλεκτρικά και ιπτάμενα καράβια", έβαλα ένα λιθαράκι στην αληθινή παιδεία αυτών των κοριτσιών. 

Το Ψωμί της Ξενητειάς: οι μεταμορφώσεις ενός λαϊκού τραγουδιού

Η σχέση μου με το ελληνικό λαϊκό τραγούδι ξεκίνησε στα πρώτα φοιτητικά έτη κι από τότε η παρουσία του στα ακούσματά μου είναι πότε αδύναμη, πότε πιο ισχυρή, καθώς έρχεται ταυτόχρονα σε αλληλεπίδραση και σύγκρουση με άλλα είδη, κυρίως ξένης μουσικής. Έτσι, με το πέρασμα των χρόνων, η αντίληψή μου για αυτό, έχει διαφοροποιηθεί και εξελιχθεί, δεχόμενη πολλές επιδράσεις, η αναφορά στις οποίες άνετα καλύπτει ένα ολόκληρο άρθρο. Πλέον, το ελληνικό λαϊκό τραγούδι με ενδιαφέρει ως ένα κομμάτι μίας ευρύτερης λαϊκής μουσικής παράδοσης η οποία απλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, φέρνοντας κοντά ανθρώπους διαφορετικών τόπων, πολιτισμών και κοινωνικών ομάδων. 

Επομένως, από τον καιρό της πρώτης νεότητας ψάχνω αξιομνημόνευτα λαϊκά τραγούδια, μια αναζήτηση η οποία στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, και με την ευκολία που παρέχει το διαδίκτυο, έχει γίνει πιο εντατική και βαθιά. Αλλά, το πιο πρόσφατο τραγούδι που με ενθουσίασε το άκουσα ζωντανά, στη συναυλία που διοργάνωσαν στις 10 Σεπτεμβρίου, στο Βόλο ο Μικρασιατικός Πολιτιστικός Σύλλογος Ίωνες, με τη συμμετοχή της Εστουδιαντίνας της Νέας Ιωνίας και του Γιώργου Νταλάρα. Όπως  και οι περισσότεροι – πιστεύω - αναγνώστες αυτής της ανάρτησης, έτσι κι εγώ έχω αρκετές ενστάσεις σχετικά με τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη. Κι όμως, σε αυτή τη συναυλία, η οποία ήταν αφιερωμένη στην προσφυγιά και τη μετανάστευση, ο Νταλάρας τραγούδησε το Το Ψωμί της Ξενητειάς, ένα τραγούδι που πρωτοείπε ο Στέλιος Καζαντζίδης και στην εποχή της κυκλοφορίας του έγινε μεγάλη επιτυχία. Βέβαια, η αφεντιά μου που ανήκει σε μια νεότερη γενιά, το άκουγε πρώτη φορά. 

Το Ψωμί της Ξενητειάς λοιπόν, κυκλοφόρησε ως single το 1969 κι έπειτα συμπεριλήφθηκε στο πολύ καλό full-length αλμπουμ του Στέλιου Καζαντζίδη, Ένα Γράμμα (1970). Η μουσική έχει γραφτεί από τον Ιωάννη Βασιλόπουλο, ενώ οι στίχοι από τον Παύλο Ζεμανίδη και τον Ευάγγελο Ατραΐδη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν λίγους μήνες σε ηλικία 84 ετών. Ο Γιώργος Νταλάρας το ξανατραγούδησε στο άλμπουμ συνεργασίας του με τη Γιώτα Λύδια, Καλημέρα Κυρία Λύδια (1984), ενώ παράλληλα αποτελεί συχνή επιλογή στις ζωντανές του εμφανίσεις. Επίσης, μια ωραία εκδοχή του έχει παρουσιάσει και ο Πασχάλης Τερζής, καθώς και πιο πρόσφατα η Πάολα, σκηνικό που θα σχολιαστεί στη συνέχεια…

Στη σημερινή εποχή, Το Ψωμί της Ξενητειας σίγουρα ακούγεται ρετρό και, σε στιχουργικό επίπεδο παρουσιάζει τη μετανάστευση με έναν μελό και «ξανθοπουλικό» τρόπο. Ωστόσο, ανήκει σε αυτή την κατηγορία τραγουδιών και ευρύτερα καλλιτεχνικών έργων, στα οποία η έννοια της πατρίδας καταγράφεται θετικά και συγκινησιακά, χωρίς ίχνος εθνικισμού. Επίσης, η μελωδική γραμμή του συγκεκριμένου τραγουδιού, αν και αναμφίβολα στερεοτυπική, είναι βαθιά ριζωμένη στην παράδοση της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων, όπως και ο χορευτικός του ρυθμός ανακαλεί μνήμες γλεντιών από την Κωνσταντινούπολη ως το Βελιγράδι και από την Αθήνα ως το Αλγέρι. Έτσι, σε αυτό το τραγούδι μπορεί να βρει αναφορά κάθε άνθρωπος που μεταναστεύει και νοσταλγεί τον τόπο του.

Οπότε, το Ψωμί της Ξενητείας έχει την σφραγίδα του μεγάλου λαϊκού τραγουδιού, καθώς επίσης αποδόθηκε από τον σημαντικότερο και πιο επιδραστικό Έλληνα λαϊκό τραγουδιστή, τον Στέλιο Καζαντζίδη. Βέβαια, προσωπικά – κι αμαρτία εξομολογημένη, δεν είναι αμαρτία- προτιμώ την απόδοση του Νταλάρα: η ενορχήστρωση είναι πιο πλούσια, η παραγωγή πιο προσεγμένη, ενώ τα γνωστά φωνητικά γυρίσματα του Νταλάρα ταιριάζουν γάντι στη μελωδία και τον ρυθμό του τραγουδιού. 

Και το ούτι στο κλείσιμο, όλα τα λεφτά:




Τώρα, ας περάσουμε στη διασκευή της Πάολας.

Η Πάολα παρουσίασε το συγκεκριμένο τραγούδι σε μία πιο αργή, ακουστική εκδοχή, συνοδευόμενη μονάχα από πιάνο, πριν λιγότερο από ένα χρόνο, στην τηλεοπτική εκπομπή Στην Υγειά Μας. Χάρη σε τέτοιες κινήσεις, η Πάολα για μία μεγάλη μερίδα ακροατών, ξεφεύγει από τα όρια του λεγόμενου ελληνάδικου και προσεγγίζει το αληθινό λαϊκό τραγούδι και τις μεγάλες γυναικείες λαϊκές φωνές το παρελθόντος. Εγώ πάλι θεωρώ ότι η συγκεκριμένη διασκευή χρυσώνει το σκυλάδικο χάπι και αποτελεί ένα μέσο ώστε  να αποκτήσει καλλιτεχνική άξια ένα στιλ τραγουδιού που δεν έχει τα φόντα για αυτή. Δεν αμφιβάλλω ότι η Πάολα τραγούδησε με συναίσθημα, αλλά η όλη αισθητική του τραγουδιού είναι χαμηλή, με μία προσποιητή συγκίνηση και μελαγχολία. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρωτότυπη εκδοχή συνδυάζει το παράπονο στον στίχο με μια χορευτική μουσική˙ αυτός ο  αντιφατικός συνδυασμός αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του λαϊκού τραγουδιού, το οποίο έχει κληρονομήσει από την παραδοσιακή μουσική.

Συμπερασματικά, τραγούδια όπως το Ψωμί της Ξενητειάς μας βοηθάνε ώστε να ξεχωρίσουμε και να απολαύσουμε το ανόθευτο λαϊκό τραγούδι, απαλλαγμένοι τόσο από τις παρωπίδες της «υψηλής κουλτούρας», όσο και από τις ψευδαισθήσεις μία επίπλαστης λαϊκότητας, η οποία κρύβει καλά τον λαϊκισμό της. Βέβαια, ο εντοπισμός αυτού του γνήσιου λαϊκού είδους στη τρέχουσα ελληνική μουσική σκηνή σίγουρα εγείρει έναν μεγάλο και πολυδιάστατο προβληματισμό…

Εικόνα