Ενα παράξενο φως από την Ανατολή, σε 7 κεφάλαια

 7 tracks της ηλεκτρονικής μουσικής με επιρροές από την παράδοση της Ανατολής

Εδώ και περίπου δέκα χρόνια, η ηλεκτρονική μουσική, ειδικά η πιο χορευτική της πλευρά, έχει κατακλυστεί από επιρροές παρμένες από την παράδοση της Ανατολής, πότε με αποτελέσματα αξιόλογα, άλλοτε φλερτάροντας με το κιτς. Ακολουθούν, λοιπόν, επτά tracks από το 2010 ως και φέτος, που συντονίζονται με αυτή την τάση, αλλά έχουν να μας πουν κάτι περισσότερο από το να σταθούν ως soundtrack σε beach bar με tribal κουρτίνες και ξαπλώστρες - καναπέδες. Επτά tracks που εκφράζουν έναν σύγχρονο καλλιτεχνικό υβριδισμό, ανάμεσα σε εντόπιες λαϊκές παραδόσεις και σε παγκοσμιοποιημένες μουσικές τάσεις, ανάμεσα σε μνήμες του χθες και σε λύπες και χαρές του σήμερα. 

1. Mudd & Ahmed Fakroun - Drago (Ahmed Fakroun remix) (2010, Claremont 36)

Ο Mudd, Βρετανός παραγωγός και ιδιοκτήτης της δισκογραφικής Claremont 36, η οποία στηρίζει την downtempo και τη σύγχρονη disco σκηνή, συνεργάζεται με τον ήρωα της Λιβανέζικης ποπ Ahmed Fakroun και μάζι πλάθουν έναν μυθικό δράκοντα ανατολίτη, θελκτικό, νοσταλγικό και γκρουβάτο. 

2. Oceanvs Orientalis feat. Fairouz - Al Bint El Chalabiya (2013, self released)

Ένα τραγούδι από το μακρινό 1957, το οποίο τραγούδησε η θρυλική Fairuz, επαναπροσεγγίστηκε υπέροχα το 2013 από τον Τούρκο παραγωγό Oceanus Orientalis (Safak Ozkutle), σε ένα ρυθμικό μα και νωχελικό remix, ταμάμ για το ξεκίνημα της νύχτας ή και για το τέλος της. 

3. Simple Symmetry - Incredible Adventures in Khazar Khaganate (2013, Glenview Records Inc. )

Το Khazar Khaganate ήταν ένα πολυπολιτισμικό βασίλειο της περιόδου 650-850 μ.Χ., γύρω από την Κασπία Θάλασσα, στο οποίο  οι παγανιστικές παραδόσεις της προχριστιανικής Ρωσίας συναντούσαν τον Χριστιανισμό, τον Μουσουλμανισμό και τον Ιουδαϊσμό. Σε αυτόν τον χαμένο στην αχλύ της ιστορίας τόπο, το ρωσικό ντουέτο των Simple Symmetry περνάει μια σειρά απίστευτων περιπετειών, τρελού χορού μα και μυστικιστικών εμπειριών. 

4. Anatolian Weapons - A Strange Light From The East (2015, Lurid Music)

Το 2015 ο Έλληνας συνθέτης και παραγωγός Άγγελος Μπαλτάς (Fantastikoi Hxoi), υιοθετώντας το ψευδώνυμο Anatolian Weapons, στράφηκε σε ένα υποχθόνιο και ψυχεδελικό στιλ χορευτικής μουσικής, με τα στοιχεία της βαλκανικής και μεσογειακής παράδοσης κυρίαρχα. Πρώτη του κυκλοφορία, αυτό το παράξενο φως από την Ανατολή…

5. Khidja - Drums of Taksim (2016, Malka Tuti)

Τα πρώτα 5 λεπτά του δωδεκαλεπτου έπους των Ρουμάνων Khidja είναι αφιερωμένα στο ποίημα To Istanbul του σκηνοθέτη Alan Berliner, το οποίο απαγγέλει ο ίδιος. Στο ποίημα, μέσα σε μια ατμόσφαιρα στοχασμού αλλά και επαναστατικότητας, παρουσιάζονται οι εντυπώσεις του σκηνοθέτη από τις διαδηλώσεις στην πλατεία Ταξίμ, λόγω της απαγόρευσης των εκδηλώσεων της Πρωτομαγιάς του 2015 από την κυβέρνηση του Ερντογάν. Όταν η απαγγελία τελειώνει, απλώνεται ένα ορχηστρικό που μου θύμισε τους πειραματισμούς τόσο krautrock όσο και post-punk καλλιτεχνών με την παράδοση της Ανατολής. Τελικά, απολαμβάνουμε το "Drums of Taksim" ως το ώριμο φρούτο μιας τέχνης πολιτικής, μα παράλληλα ανεξάρτητης και σαγηνευτικής. 

6. Shkoon - Ya Galbi (2019, Shkoon Music)

Με το “Ya Galbi" ξεκινά το εκπληκτικό άλμπουμ Rima (2019) των Shkoon, ενός γκρουπ που αποτελείται από τον Γερμανό παραγωγό Thorben και τον Σύριο τραγουδιστή Ameen. Το “Ya Galbi” είναι ένα παραδοσιακό ερωτικό τραγούδι από τη Συρία, αλλά στην εκδοχή των Shkoon, η παθιασμένη φωνή και το δεξιοτεχνικό βιολί συναντούν ένα midtempo house beat και πλούσια synths, ενώ η ερωτική μελαγχολία εμπλουτίζεται με έναν ουσιώδη αντιπολεμικό συνειρμό. 

7. Kissing Strangers - Midnight Caravan (2014/ 2023, Just Gazing)

Η ηλεκτρονική χορευτική μουσική και το έντεχνο ελληνικό τραγούδι αποτελούν δύο σχεδόν αγεφύρωτα μουσικά σύμπαντα. Κι όμως, ο Έλληνας παραγωγός Kissing Strangers δημιούργησε το αργόμπιτο “Midnight Caravan”, το οποίο περιστρέφεται μαγικά, ως άλλος δερβίσης, γύρω από ένα sample αντλημένο από την αριστουργηματική “Κίρκη”, που τραγουδά ο Νίκος Παπάζογλου, συμμετέχοντας στον δεύτερο δίσκο του Σωκράτη Μάλαμα, Παραμύθια (1991). 

Το κείμενο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στην Fb σελίδα "Στις Γειτονιές του Βόλου".

Εικόνα: μια ελεύθερη εικαστική απόδοση από το "Χέρι της Φατιμά", ένα σύμβολο του Αραβικού κόσμου για την προστασία από το κακό. 

Οι καλύτερες κυκλοφορίες του 2022 / Α' μέρος: όταν η τρέχουσα σκηνή ανοίγεται στις παραδόσεις των λαών

Φτιάχνοντας σιγά σιγά τη λίστα με τις μουσικές κυκλοφορίες του 2022 που ξεχώρισα, συνειδητοποίησα ότι το ενδιαφέρον μου αυτή τη χρονιά τράβηξε ενα ύφος ή -καλύτερα- κατεύθυνση της μουσικής, που έχει αναδειχθεί ως μία από τις κυρίαρχες τάσεις στην τρέχουσα σκηνή παγκοσμίως: το δημιουργικό παιχνίδι με τη world μουσική και το μπλέξιμο στοιχείων αντλημένων από τις παραδόσεις των λαών. Αυτό το αμάλγαμα θεωρώ ότι εκφράζει μία τάση όχι αμιγώς καλλιτεχνική, αλλά και κοινωνικοπολιτική. 

Το μυαλό μου πάει σε έναν, λ.χ., εντόπιο τραγουδιστή, μουσικοσυνθέτη ή μία τοπική μπάντα, δηλαδή σε καλλιτέχνες που προέρχονται από κοινωνίες βρισκόμενες στο περιθώριο της σημερινής πολιτισμικής ηγεμονίας των ΗΠΑ. Αυτοί οι καλλιτέχνες δημιουργούν σε ένα πλαίσιο εντός του οποίου συντίθενται οι βασικές κατευθύνσεις της ηγεμονίας αυτής, από τη τζαζ και το ροκ ως το hip hop και το trap (όλα είδη, βέβαια, των αφροαμερικανών που ιδιοποιήθηκε και ακομα ιδιοποιείται η ηγεμονική κουλτούρα των λευκών κεφαλαιοκρατών των ΗΠΑ) με στοιχεία από την πλούσια και βαθιά παράδοση του τόπου τους, τα οποία όχι σπάνια ανακαλούν μια αρχέγονη αισθητική και πολιτισμικη φαση. Μέσω αυτής της διαδικασίας που, με μια γκραμσιανή λογική, οργανώνει ένα παιχνιδι συνεναίνεσης και μαζί αντίστασης στην ηγεμονική κουλτούρα, οι καλλιτέχνες αυτοί προτείνουν έναν δρόμο ο οποίος: πρώτον δεν αναπαράγει άκριτα την ηγεμονική κουλτούρα, δεύτερον δεν βρίσκεται εκτός των κυρίαρχων μουσικών ρευμάτων, τρίτον οδηγει τις τοπικές μουσικές και ευρύτερα παραδόσεις στο αύριο, τέταρτον συνδέεται με την άρθρωση και διεκδίκηση εθνοτικών, φυλετικών, έμφυλων, ταξικών και ευρύτερα κοινωνικών αιτημάτων στο πολιτισμικό επίπεδο. 

Βέβαια, δεν εμπίπτουν όλα Τα LPs και τα EPs του 2022 που εχω ξεχωρίσει στον παραπάνω συγκερασμό, ωστόσο πολλά από αυτά με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τον εκφράζουν. Αυτά, λοιπόν, τα άλμπουμ θα μονοπωλήσουν το πρώτο μέρος της αποτίμησής μας για το 2002.

 

Στο νο1 της λίστας των LPs για το 2022 βρίσκεται το δεύτερο ολοκληρωμένο full-length του μυστηριώδους Liberato από τη Νάπολη. Βέβαια, στην ουσία πρόκειται για το τρίτο κατά σειρά άλμπουμ του, αν συνυπολογίσουμε και το προπέρσινο soundtrack για το φιλμ Ultras του Francesco Lettieri. Στο ΙΙ ο Liberato παρουσιάζει ποπ μουσική που απενοχοποιημένα αφομοιώνει επιρροές από τις κυρίαρχες τάσεις του mainstream, κυρίως το trap και το rnb, αλλά και την ίδια στιγμή εντάσσει μελετημένες αναφορές στην πλούσια κουλτούρα της Νάπολης, από την όπερα και το commedia del’ arte ως το canzone napoletana και τον Eduardo de Filippo. Παράλληλα ο Liberato πλάθει μια στιχουργική ιδιόλεκτο με ιταλικές, ναπολιτάνικες, αγγλικές ακόμα και ελληνικές λέξεις - μια αναφορά στην ελληνόφωνη παρουσία στην Κάτω Ιταλία. Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με ένα άλμπουμ που φιλοδοξεί και καταφέρνει να εκφράσει μια μερίδα της νεολαίας που ασφυκτιά ανάμεσα στις απαιτήσεις μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας και στην μέγγενη της οικονομικής δυσπραγίας. 

Σε μια παρόμοια νοοτροπία κινείται και η δική μας Μαρίνα Σάττι, με το ντεμπούτο της ΥΕΝΝΑ. Η Μαρίνα κατόρθωσε γεννήσει έναν ποπ ήχο, του οποίου το ένα πόδι πατάει γερά -όπως συμβαίνει και με τον Liberato- στο trap, στο rnb και στο reggaeton, ενώ το άλλο βυθίζεται στο υγρό και γόνιμο έδαφος της ελληνικής παράδοσης. Τα ασφαλή όρια της ελληνικής μουσικής σκηνής διαταράσσονται, καθώς η Μαρίνα συνεργάζεται τόσο με τον Σωκράτη Μάλαμα, όσο και με τον Saske. Τέλος, η ευαισθησία και η εσωστρέφειά της παντρεύονται υποδειγματικά με την αναπαράσταση μιας τρέχουσας νεανικής - εφηβικής αμιγώς λαϊκής κουλτούρας, που συναντάμε στις πιο λαϊκές (και οικονομικά ασθενείς) περιοχές της Αθήνας και όλης της χώρας. 

Ορίστε που η πιο απείθαρχη πλευρά της mainstream pop αλώνει το σύμπαν της παράδοσης και αλληλεπιδρά γόνιμα μαζί του, βγάζοντας με ειρωνεία τη γλώσσα στην πολιτισμική ηγεμονία, που την έχει παράξει. 

Οι επίσης Ναπολιτάνοι Nu Genea στο δεύτερο ολοκληρωμένο άλμπουμ τους Bar Mediterraneo, στρέφονται σε λιγότερο μοδάτα μουσικά ιδιώματα, κυρίως στη disco, στο funk και στο jazz rock, τα οποία παντρεύουν με ένα παλίμψηστο επιρροών από την ευρύτερη μεσογειακή μουσική παράδοση, τόσο την ευρωπαϊκή όσο και την αφρικανική. Το κλίμα του Bar Mediterraneo είναι ελαφρύ και χαρούμενο, αλλά ας μην το θεωρήσουμε επιφανειακό: οι Nu Genea καλούν τους ακροατές σε μια γιορτή ειρήνης, αλληλεγγύης και αποδοχής του διαφορετικού, ενώ πίσω από τις ολόφωτες μελωδίες κρύβονται ζόρικες στιγμές, ενορχηστρωτικά και εκτελεστικά. 

Σε μια ανάλογη αξιοποίηση της παράδοσης, αλλά avant-garde και χαμηλόφωνη, προχωρούν και οι τρεις Νορβηγοί μουσικοί , οι Erlend Viken (βιολί), Jo Berger Myhre (μπάσο) και Thomas Politz Strønen (ντραμς). Στο άλμπουμ τους Djupet, ο free jazz αυτοσχεδιασμός συναντά το nordic folk, μέσα από ένα ήσυχο, εσωστρεφές και ακουστικό πρίσμα, χωρίς όμως να χάνονται οι πιο αιχμηρές, άγριες, θα έλεγα, βουνίσιες πειραματικές αιχμές. 

\

 

Μεταφερόμενοι στα EPs, αυτή την εκλεκτική world προσέγγιση έχουν υιοθετήσει τόσο οι Nyamekye Junction, όσο και ο Cheb Runner. Οι πρώτοι εδρεύουν στην Άκκρα της Γκάνα, αποτελούμενοι την παραγωγό και τραγουδίστρια Betina Quest από το Μπουρούντι, τον τραγουδοποιό Eli A Free από τη Γκάνα και τον Γερμανό πολυοργανίστα Ma.ttic. Στο ντεμπούτο EP τους, Dasein, παρουσιάζουν ένα θα λέγαμε retrofuturistic afro ήχο, που ενώνει ένα εγκεφαλικό highlife με downtempo, nu jazz και urban. Ενώ ο Μαροκινός και πλέον κάτοικος Βελγίου Cheb Runner στο ep του Raï Beat System φέρνει κοντά το τραγούδι raï της Αραβικής Βόρειας Αφρικής με μια dance electronica που έχει μεν τη βάση της στο late 80s βελγικό new beat, αλλά με μια καθαρά φρέσκια ματιά.

Κλείνοντας αυτό το πρώτο μέρος του απολογισμού των καλύτερων άλμπουμ του 2022, θα αναφερθούμε σε μία ομάδα από LPs και EPs, τα οποία εχουν μεν ένα έντονο world χρώμα, αλλά έχουν κυκλοφορήσει από καλλιτέχνες που δεν κατάγονται ή δεν ζουν στους τόπους, των οποίων την παράδοση έχουν εντάξει στη μουσική τους. Του γκρουπ των Bongo Hop ηγείται ο Γάλλος τρομπετίστας Etienne Sevet, ο οποίος έχει συγκεντρώσει μία ομάδα μουσικών, τραγουδιστών και παραγωγών από την Κολομβία, στήνοντας το τρίτο άλμπουμ της μπάντας, La Ñapa, πάνω σε εμπνευσμένο, κεφάτο, χορευτικό και πολυεπίπεδο latin, με μπολιάσματα από funk, hip hop και electronica. Από κοντά και ο Marc Mac, πυρηνικό μέλος των 4Hero, ο οποίος στο EP του Br-azil-ah συνδυάζει την ατελείωτη μουσική της Βραζιλίας με ένα γήινο broken beat, καταφέρνοντας έναν πληθωρικό και 100% χορευτικό στιλ. 

Σε κοντινές ατραπούς κινούνται και οι εξαιρετικοί United Freedom Collective, με το ντεμπούτο τους Am Ta EP. Για τα μέλη της συγκεκριμένης μπάντας η μουσική είναι μάλλον ένα δημιουργικό χόμπι, καθώς ο Mathieu Seynaeve ειναι ψυχίατρος, ενώ ο WaiFung Tsang κλινικός ψυχολόγος, αμφότεροι ασχολούμενοι με την αξιοποίηση φυσικών ψυχοτρόπων ουσιών στην ψυχική θεραπεία. Το τρίτο μέλος της παρέας, ο Robbie Redway είναι δάσκαλος γιόγκα και διαλογισμού. Αν αυτή η αλλόκοτη διπλή ιδιότητα των μελών του συγκροτήματος σας φαίνεται κάπως δήθεν, πρέπει να αφεθείτε στη μουσική τους: ένα προσωπικό μείγμα ηλεκτρονικών στυλ, όπως deep house, downtempo και nu jazz, με ζεστά soulful φωνητικά και αναφορές στις μουσικές του κόσμου, κυρίως από την περιοχή του Αμαζονίου και την Αφρική. Μπορούμε να πούμε ότι United Freedom Collective εντάσσονται στο νέο κίνημα της βρετανικής τζαζ, αλλά ακολουθούν ένα σαφώς πιο ιδιοσυγκρασιακό δρόμο.

Ωστόσο, οι Ak’chamel μεταμορφώνουν το γαϊτανάκι της world μουσικής σε έναν σκοτεινό τελετουργικό μίτο που σε βάζει πιο βαθιά στον λαβύρινθο. Στο άλμπουμ τους A Mournful Kingdom of Sand, το ντουέτο από το Χιούστον πλάθει έναν ήχο που ενώνει, όπως αναφέρει και ο τίτλος του πρώτου track του άλμπουμ, The Great Saharan-Chihuahuan Assimilation, την έρημο Σαχάρα της Βόρειας Αφρικής με την έρημο Τσιουάουα του Μεξικού. Έτσι, ακούμε επιρροές από τις παραδόσεις, τόσο της Αραβίας, όσο και της Κεντρικής Αμερικής φιλτραρισμένες μέσα από ένα αταβιστικό, παγανιστικό μα και μελωδικό freak folk. Πρόκειται για μια ελεύθερη μεν, αλλά γεμάτη εκτίμηση αναπαράσταση της κουλτούρας των περιθωριοποιημένων του Τέταρτου Κόσμου. Και πάλι λοιπόν, η ανατρεπτική αισθητική και μουσική οπτική συμβαδίζει με την εξίσου ασυμβίβαστη πολιτικοκοινωνική  κριτική.

Το β' μέρος της αποτίμησης της μουσικής του 2002 εδώ.

Guest mix // "And Now For Something Completely Different" Radio Show | Nova Fm 106 | 31/05/2021

Μετά από χρόνια φιλίας, παρέας και πολλών συνεργασιών στο μέτωπο της καλής μουσικής με τον Γιώργο Ζούκα και Κώστα Αργύρη, έφτασε ο καιρός να προσφέρω ένα DJ set στην ραδιοφωνική τους εκπομπή And Now For Something Completely Different, που μεταδίδεται στον Nova Fm 106 κάθε Δευτέρα, 21.00-23.00.

Έτσι, το βράδυ της Δευτέρας 31 Μάη μεταδόθηκε μια συλλογή μίας περίπου ώρας με πρόσφατα pop τραγούδια από τον χώρο του hip hop και της electronica, που λογαριάζω ως αξιόλογα, διανθισμένα με σπουδαίες στιγμές από το παρελθόν. Οι καλλιτέχνες έρχονται από μια πολυχρωμία λαών και πολιτισμών: Αλγερία, Ιταλία, ΗΠΑ, Σουηδία, Γαλλία, Τουρκία, Ισπανία, Βρετανία, Αίγυπτο, Συρία και Γερμανία. 

Μια συλλογή με θερινό χρώμα, έντονο το αραβικό και ανατολίτικο στοιχείο, αλλά και με σαφές πολιτικό στίγμα: κατά της αυταρχικότητας και των ανισοτήτων - υπέρ της δημοκρατίας και της ελεύθερης έκφρασης. Αν έχετε διάθεση, ψάξτε τους στίχους των περισσότερων από αυτά τα τραγούδια.

Tracklist

Soolking feat. Ouled El Bahdja - Liberté

Liberato, 3D  - O CORE NUN TENE PADRONE

SAULT - Hard Life

DARKSIDE - Liberty Bell

Kanot feat. Virginia And  The Flood - Din Förevigt Amen

Les Négresses Vertes - Face à La Mer (Massive Attack remix)

Islandman - Shu!

DJ Pippi - Mr. P (Islandman remix)

Tiggs Da Author - Blame It On the Youth

Off The Meds - Currency Low

Greentea Peng - Nah It Ain’t The Same

Franco Battiato - Bandiera Bianca

Maryam Saleh - Nouh Al Hamam

Shkoon feat. El Far3i - Rima

Εικόνα: η φωτογραφία απεικονίζει έναν νεολιθικό τάφο της περιοχής της Καβυλίας στη βόρεια Αλγερία, της οποίας ο λαός, η ιστορία και η κουλτούρα καταπιέζονται εδώ και δεκαετίες από την Αλγερινή κρατική εξουσία. Δίπλα, η λέξη "ελευθερία" στα αραβικά.

Magical Mystery Tour S02E07 - Simba De Ammon

A tribute to May's sunny days and also a farewell to two of our musical heroes, Tony Allen and Florian Schneider:  mystical beats, a balearic breeze and too many exotic percussions.

Magical Mystery Tour s02e06: We live in the world baby

                                                                                                           

Κάπως έτσι φτάσαμε και στο 13ο επεισόδιο της εκπομπής Magical Mystery Tour στο διαδικτυακό Paranoise Radio ή στο episode 06 της season 02, για να το θέσουμε με όρους Netflix.

Ο τίτλος του επεισοδίου, We live in the world baby είναι εμπνευσμένος από το τραγούδι του Roy Ayers που ανοίγει το σετ. Η επιλογή του πολυπολιτισμικού playlist έγινε με σκοπό να προκαλέσει στον ακροατή μια αίσθηση ταξιδιού σε διάφορα μέρη του κόσμου και τελικά να αναδείξει μια παγκόσμια αλληλεγγύη. Με τον εγκλεισμό και τη φυσική αποστασιοποίηση που έχει φέρει η κρίση του Κορωνοϊού, όχι μόνο η ταξιδιωτική δραστηριότητα μα και η δυνατότητα ακόμα φαίνεται μακρινή. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι η ασθένεια μπορεί να προσβάλλει τον καθένα από μας, σίγουρα μας φέρνει πιο κοντά σε ένα νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο...

Πεθυμώντας ένα πιο κλασικό ραδιοφωνικό format, στο πλαίσιο του οποίου ο παραγωγός δεν είναι ένας σιωπηλός DJ, αλλά μιλάει και σχολιάζει τα κομμάτια που παίζονται, σκέφτηκα να σχολιάσω έστω γραπτά και όσο πιο συνοπτικά μπορώ τη καθεμιά από τις -ξεχωριστές θεωρώ- συνθέσεις του συγκεκριμένου playlist. 

01. Roy Ayers Ubiquity – We Live in Brooklyn, Baby (1972)

Από το πρώτο άλμπουμ του συγκροτήματος του Roy Ayers, He is Coming του 1972, ένα smooth soul αριστούργημα, με ατονικά έγχορδα να κυριαρχούν. Παράλληλα, οι στίχοι απλοί, δυναμικοί και λυρικοί είναι αλλόκοτα επίκαιροι μέσα στην πανδημία. 

02. Four Tet - Teenage Birdsong (2020)

Ένα κλασικό downtempo διαμαντάκι του Four Tet (Kieran Hebden) που διαρκεί κάτι λιγότερο από τρεισήμισι λεπτά. Από το φετινό του άλμπουμ Sixteen Oceans, το οποίο αναμφίβολα θα φιγουράρει στην προσωπική μου λίστα με τις καλύτερες κυκλοφορίες του 2020.

03. Saved My Life - Lotus 72 D (2018)

Downbeat funky βραζιλιάνικο groove πρώτης γραμμής, ένα edit στο ομώνυμο άσμα του middle 70s Βραζιλιάνου τραγουδιστή Zé Roberto, από τα χέρια του ντουέτου Saved My Life.

04. Ahmed Fakroun - Awedny (1974)

Ο Ahmed Fakroun είναι ένας από τους σημαντικότερους τραγουδιστές και συνθέτες της Λιβύης. Γεννημένος το 1953, έχει κυκλοφορήσει αμέτρητα άλμπουμ και singles, στα περισσότερα από τα οποία μπλέκει τη μουσική παράδοση της πατρίδας του με δυτικά στοιχεία, rock, jazz, disco κλπ. Στο έργο του υφέρπει ένας πειραματισμός, που κάποιες φορές ξεδιπλώνεται ακομπλεξάριστα, όπως στη συνεργασία του με τον Ιταλό Riccardo Sinigaglia το 1987. Υπόψη πως έχει συνεργαστεί και με τον αγαπημένο μας Βαγγέλη Παπαθανασίου το 1977 στο single Nisyan.

Το τραγούδι Awendy ηχογραφήθηκε το 1974 στο Λονδίνο και ανοίγει τη συλλογή Ahmed Fakroun του 2016.

05. Kid Loco - She's My Lover (A Revolution Sitting Stoned In A Field - Remix Edit) (1997)

Ο Γάλλος trip hop-downtempo σπεσιαλίστας επιμελείται ο ίδιος αυτό το γκρουβάτο remix με το τόσο εκκεντρικά ποιητικό τίτλο, στο τραγούδι She's My Lover από το πλέον ιστορικό ντεμπούτο του A Grand Love Story.

06. The Crusaders & Bill Withers - Soul Shadows (1980)

Αυτό είναι το tribute μας στον τεράστιο τραγουδιστή, μουσικοσυνθέτη και άνθρωπο Bill Withers που έφυγε από τη ζωή στις 30 Μαρτίου 2020 σε ηλικία 82 ετών. Εδώ, σε συνεργασία με τους jazz-funk δασκάλους The Crusaders, τραγουδά αριστοτεχνικά για τις soul σκιές που άφησαν στο νου του οι μεγάλοι τζαζ καλλιτέχνες του α' μισού του 20ού αιώνα, όπως ο Fats Waller και ο Louis Armstrong. Μια ανάλογη soul shadow άφησε και ο ίδιος με την πορεία και το ήθος του. 

07. Ruf Dug  - Sunrise (Mali­-I Dub) (2019)

Στο EP Ruf Dug presents The Committee, o παραγωγός Ruf Dug (Cherry Garcia) συναντιέται με πολλά υποσχόμενους νέους καλλιτέχνες . Επιλέξαμε το συγκεκριμένο κομμάτι, ένα θερινό dub, με τη φωνή της Natalie Wildgoose, μπας και το καλοκαίρι μας βρει ελεύθερους στις παραλίες αγκαλιά με αγαπημένα πρόσωπα.

08. Goultrah Sound System - Goulouli (2012)

Κεφάτο και μελωδικότατο crossover ανάμεσα σε reggae, flamenco, funk και αραβική μουσική. Ένα τέτοιο πάντρεμα ήχων και πολιτισμών θα μπορούσε σίγουρα να επιτευχθεί από μια μπάντα της Τυνησίας... αυτοί είναι οι Goultrah Sound System.

09. Pino Daniele - Il Mare (1979)

Στη Νάπολη έχω ταξιδέψει δύο φορές μέσα στα 2-3 τελευταία χρόνια. Πρόκειται για μια πόλη φουλ από κοινωνικές-οικονομικές αντιθέσεις, αλλά και μ' έναν μοναδικό μαγνητισμό, έναν συνδυασμό ενός ξεπεσμένου μεγαλείου, που λες και διαρκεί για πάντα, με μια καρδιακή λαϊκότητα. 

Μοιραία, λοιπόν, η Νάπολη έχει τη δική της ιδιαίτερη σκηνή μέσα στην ευρύτερη σύγχρονη Ιταλική μουσική. Ένας από τους σημαντικότερους αντιπροσώπους αυτής της σκηνής είναι ο Pino Daniele (1955-2015), με μια μεγάλη και συνεχώς εξελισσόμενη δισκογραφία. Για την εκπομπή επέλεξα το τραγούδι Il Mare, από το δεύτερο του άλμπουμ, Pino Daniele του 1979. Προσέξτε πως η 70s jazz-funk προσέγγιση ενσωματώνει στοιχεία της ναπολιτάνικης παράδοσης, αλλά και του ragtime. 

10. Sesso Matto - Sessomatto (Jim Stuard Disco Mix) (1977)

Το βασικό μουσικό θέμα της σεξοκωμωδίας Sessomatto (How Funny Can Sex Be?) του 1973 σε σκηνοθεσία Dino Risi, σε ένα δεκάλεπτο remix από τον DJ Jim Stuard, μία από τις μορφές των νεοϋορκέζικων ντισκοτέκ του β' μισού των 70s. Το single με το remix του Stuard κυκλοφόρησε το 1977 από την περίφημη West End Records, δισκογραφική που είχε μέντορα τον Larry Levan.

11. Manu Dibango - Echos Beti (1985)

Μόλις έξι μέρες πριν τον τελικό αποχαιρετισμό του Bill Withers, στις 24 Μαρτίου μας είπε το τελευταίο αντίο και ο Manu Dibango, σε ηλικία 86 ετών. Ο σημαντικότατος αυτός Καμερουνέζος καλλιτέχνης το 1985 ηχογράφησε το άλμπουμ Electric Africa, με τους εξής μουσικούς: Herbie Hancock και Wally Badarou εναλλάξ στα πλήκτρα, Mory Kanté στο Kora, Nicky Scopelitis στην κιθάρα και Bill Laswell στην παραγωγή! Στο κομμάτι Echos Beti ακούμε τους μοναδικούς αυτούς καλλιτέχνες να αφήνονται σε διονυσιακούς αυτοσχεδιασμούς, υπό την καθοδήγηση του Manu.

12. Tullio De Piscopo - Concerto Per Napoli (1976)

Ήδη ανέφερα πως η Νάπολη (μου) ασκεί μια ανυπέρβλητη γοητεία, οπότε η τελευταία επιλογή για το συγκεκριμένο σετ του Magical Mystery Tour είναι το επικό Κονσέρτο για τη Νάπολη, από το δεύτερο άλμπουμ του Tullio De Piscopo. Στα δέκα λεπτά της σύνθεσης, ο Ναπολιτάνος ντράμερ και περκασιονίστας μπλέκει το prog-jazz rock με ένα καρναβαλικό canzone napoletana, όπως είχε κάνει και ο Σαββόπουλος με τη δική μας παράδοση κατά την ίδια περίοδο. Οι εναλλαγές είναι συναρπαστικές και το φινάλε βαθιά συναισθηματικό και ταξιδιάρικο: λες και βολτάρεις με κολλητούς φίλους ή με το κορίτσι σου στην παραλία της Νάπολης.

Άντε και καλή λευτεριά!

Pic

Η μαγεία των Raïna Raï

Όπως συμβαίνει με πολλά διάσημα μοντέρνα μουσικά είδη, έτσι και η μουσική raï  της Αλγερίας έχει την προέλευσή του στις παρυφές τις κοινωνίας, στα χαμηλά λαϊκά στρώματα. Αρχικά αναπτύχθηκε κατά τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 στις φτωχογειτονιές του Οράν, οι οποίες όμως διακρίνονταν από μία μεσογειακή πολυπολιτισμικότητα, καθώς εκεί συνυπήρχαν Άραβες με Ισπανούς, Γάλλους και Εβραίους. Μέσω του νέου αυτού είδους, το οποίο έφερνε κοντά στοιχεία της Αραβικής παράδοσης μαζί με αυτά της μουσικής των προαναφερθέντων λαών, οι νέοι της πόλης εξέφραζαν έγνοιες και όνειρα που ξέφευγαν από τα όρια του μουσουλμανισμού. Το raï , ως μία καθαρά κοσμική μουσική, πλήρωσε σε όλη του την πορεία την αντίθεσή του με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Και η πορεία του υπήρξε σημαντικότατη. Ανέδειξε σημαντικούς, αλλά άγνωστους στο ευρύ κοινό συνθέτες, όπως ο τρομπετίστας Messaoud Bellemou, ιστορικές φωνές, όπως η Cheikha Rimitti και μεγάλους σταρ που, στις καλύτερές τους στιγμές, συνδυάζουν την ποιότητα με την εμπορική απήχηση, όπως ο πολύς Khaled. Στο Music On Air έχω αφιερώσει μία ανάρτηση, στη μορφή που ονομάζεται Rachid Taha.

Σε αυτό το κείμενο θα ασχοληθούμε με μία από τις αγαπημένες μου raï  μπάντες, τους  Raïna Raï , οι οποίοι είναι ελάχιστα γνωστοί στο ελληνικό κοινό. Θεωρώ ότι οι θιασώτες της αραβικής σκηνής, ειδικά της Βόρειας Αφρικής, πρέπει τους συμπεριλάβουν στα ακούσματά τους. 

Οι Raïna Raï  δημιουργήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στην πόλη Sidi Bel Abbès, που βρίσκεται δίπλα στο Οράν. Το στιλ τους αποτελεί ένα υβρίδιο ανάμεσα στο raï , τη μουσική gnaoui με πανάρχαια παράδοση στις φυλές της Σαχάρας και στο ροκ, ειδικότερα εκείνο των 60s και των 70s. Έτσι, ο ήχος τους είναι τραχύς και πλούσιος, βασισμένος σε πολυσύνθετα ρυθμικά μοτίβα κρουστών, για τα οποία κυρίως υπεύθυνος είναι ο drummer Hachemi Djellouli και στις εκφραστικότατες μελωδίες τις κιθάρας του Lotfi Attar, το παίξιμο του οποίου ισορροπεί ιδιοφυώς ανάμεσα στο blues rock του Hendrix και το latin rock του Santana από τη μία πλευρά και το στιλ του raï πρωτοπόρου Messaoud Bellemou από την άλλη.

Η πρώτη κυκλοφορία των Raïna Raï πραγματοποιήθηκε το 1983, με το άλμπουμ Hagda που κατά τη γνώμη μου είναι κορυφαίο. Σχεδόν από την πρώτη ακρόασή του με γοήτευσε τόσο η τραχύτητα του ήχου, που δίνει έναν ακατέργαστο, underground αέρα, όσο και οι φανταστικές μελωδίες. Στη μεγαλύτερη επιτυχία του συγκροτήματος, στο τραγούδι Ya Zina, λες και οι μεσογειακοί λαοί εξομολογούνται τον έρωτά τους στην θάλασσα που τους ενώνει.

Ίσως στην αρχή το βίντεο, με την παλαιότητα και την DIY άποψή του, σας ξενίσει, αλλά συμβουλεύω να αφεθείτε στην σκονισμένη ατμόσφαιρά του.

Μετά το ντεμπούτο τους, το οποίο σημειωτέον γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Αλγερία και σε γειτονικές χώρες, όπως το Μαρόκο, οι Raïna Raï  συνέχισαν την καριέρα τους, κυρίως κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1980 και 1990, με στούντιο, αλλά και live άλμπουμ. Μάλιστα εκείνα τα χρόνια περιόδευσαν σε ολόκληρο τον κόσμο, δίνοντας συναυλίες οι οποίες πρέπει να ήταν ανεπανάληπτες. Μόνο σκεφτείτε πως συνεργάστηκαν με καλλιτέχνες όπως ο Manu Dibango και ο Alpha Blondy.

Από το δεύτερο άλμπουμ τους, Raïna Hak που κυκλοφόρησε από την ιστορική δισκογραφική Maison d'édition Rachid et Fethi , ξεχώρισα το ορηστρικό Amarna, μάλλον αφιερωμένο στον πιο βασικό τραγουδιστή της μπάντας Djilali Razkallah, ο οποίος ήταν γνωστός με το ψευδώνυμο Djilali Amarna:

Μαζί με τον Lotfi Attar, ο Djilali ήταν το πιο σημαντικό μέλος των Raïna Raï , ένας άνθρωπος με καταπληκτικό ταλέντο, ο οποίος τραγουδούσε, χόρευε και εμψύχωνε την μπάντα με πάθος. Οι δύο φίλοι το 1987 εγκατέλειψαν τους Raïna Raï  και σχημάτισαν το γκρουπ Amarna, το οποίο διατήρησαν ως το 1992, με μια κατεύθυνση που ενώ ήταν αδιαπραγμάτευτα ροκ, ευνοούσε τον αυτοσχεδιασμό και συνδεόταν με τη μουσική παράδοση, καθώς και με τους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες του αλγερινού λαού. Βέβαια, η δύσκολη πολιτική κατάσταση στην Αλγερία απασχολούσε και τους Raïna Raï.  Άλλωστε μια ανάγνωση του βίου του Lotfi Attar είναι ενδεικτική για τη βαθιά σχέση του εν λόγω καλλιτέχνη με τις περιπέτειες και τα τραύματα της πατρίδας του. Και φυσικά αυτή η σχέση προκύπτει αβίαστα κάθε φορά που πιάνει στα χέρια του την ηλεκτρική κιθάρα. 

Εντωμεταξύ, οι Raïna Raï , συνηθισμένοι από τη συχνή εναλλαγή μελών, συνέχισαν την πορεία τους, κατορθώνοντας το 1993 να κυκλοφορήσουν ένα από τα καλύτερά τους άλμπουμ, το Zaama. Σε σχέση με τα άλμπουμ που συμμετείχαν οι Attar και Amarna, εδώ ο ήχος είναι πιο εκλεπτυσμένος και η όλη προσέγγιση πιο ποπ, ακολουθώντας την ποιοτική και εμπορική άνοδο του raï στα 90s, όταν δηλαδή τραγουδιστές όπως ο Khaled, o Rachid Taha και ο Cheb Mammi έβγαζαν τις καλύτερές τους δουλειές.

Παρόλο που η ακμή της μπάντας πραγματοποιήθηκε στα 80s και στα 90s, η οποία άλλωστε επισφραγίστηκε με την πρώτη τους διάλυση το 2001, η πορεία τους συνεχίζεται ως σήμερα, κυρίως μέσω πρωτοβουλιών του Lotfi Attar. Δυστυχώς το 2007, ο Djilali Amarna έφυγε από τη ζωή, υποκύπτοντας  στον καρκίνο του στομάχου που τον ταλαιπωρούσε χρόνια.

Αλλά, όπως ήδη τόνισα, ο κύριος Attar κρατά το όνειρο ζωντανό με περίσσιο ενθουσιασμό, όπως φαίνεται και στο παρακάτω βίντεο, στο οποίο βλέπουμε απόσπασμα από τη συναυλία επιστροφής των Raïna Raï στη γενέτειρά τους Sidi Bel Abbès, με τη συμμετοχή δύο πολύ παλιών μελών του γκρουπ, του drummer Hachemi Djellouli και του τραγουδιστή Kada Zina.

Αν έχετε όρεξη να εξερευνήσετε το μουσικό ιδίωμα του raï , πρέπει να οπλιστείτε με ψυχραιμία, καθώς είναι αρκετά συνήθης η συνάντηση με καλλιτέχνες και τραγούδια που ανήκουν στον κόσμο του κιτς και του κακού γούστου. Παράλληλα όμως θα ανταμειφθείτε με μερικές από τις πιο κορυφαίες στιγμές της παγκόσμιας σύγχρονης σκηνής των τελευταίων πενήντα ετών τουλάχιστον. Πλέον έχω τη βεβαιότητα ότι οι Raïna Raï είναι υπεύθυνοι για αρκετές από αυτές τις στιγμές. 

Twonite radio show guest mix

Αργά το βράδυ της Κυριακής 5 Ιουνίου, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, η εβδομαδιαία ραδιοφωνική εκπομπή Twonite την οποία επιμελείται και παρουσιάζει ο Δημοσθένης Ελένης στο διαδικτυακό Barfly Radio μετέδωσε ένα guest mix μου. 

Εδώ και καιρό ήθελα να μπλεχτώ  με την παρέα του TWONITE και τις ποικίλες εκδηλώσεις της: από τη διοργάνωση κάποιων από τα πιο αξιομνημόνευτα Αθηναϊκά πάρτι ηλεκτρονικής μουσικής των τελευταίων ετών μέχρι ένα πολύ δυνατό μουσικό γκρουπ στο Facebook και βέβαια τη ραδιοφωνική παρουσία. Η αφρόκρεμα της αληθινής χορευτικής ηλεκτρονικής μουσικής πάντα σε πρώτο πλάνο, από αναφορές σε ιστορικούς παραγωγούς, DJs, sets και clubs, μέχρι και προβολή νέων undreground καλλιτεχνών. Παράλληλα, οι διασυνδέσεις με την ευρύτερη ποπ κουλτούρα και οι πολιτικές, κοινωνικές αναφορές είναι συχνές και εύστοχες. 

Το δικό μου guest mix αποτελεί ένα θερινό κάλεσμα για χορό και ζεστά συναισθήματα με επιρροές από διαφορετικές μουσικές κουλτούρες. 

Καλή σας ακρόαση

Rachid Taha, Ya Rayah

Αυτό το κείμενο αποτελεί άτυπη συνέχεια της αμέσως προηγούμενης ανάρτησης.

Ένας καλλιτέχνης για τον οποίο μπορούμε να πούμε ότι συνδυάζει την balearic ατμόσφαιρα, την punk νοοτροπία και τη λαϊκή παράδοση της καταγωγής του, είναι ο Γαλλοαλγερινός Rachid Taha. Παιδί φτωχής εργατικής οικογένειας Αλγερινών μεταναστών στη Λυόν της Γαλλίας, ο Rachid έχει μια πλούσια μουσική και προσωπική πορεία: περίπου στα είκοσί του χρόνια έστησε το δικό του club, όπου παρουσίαζε DJ sets, αναμειγνύοντας αραβικά τραγούδια με μπλουζ και ροκ, ενώ κάποια χρόνια μετά, αρχές των 80s, αποτέλεσε συνιδρυτής και τραγουδιστής της προχωρημένης μπάντας Carte de Séjour ("πράσινη" κάρτα), η οποία πάντρευε το λαϊκό μουσικό ιδίωμα raï της Αλγερίας με την οργή του punk. Υπάρχει μάλιστα η φήμη ότι οι Clash εμπνεύστηκαν το Rock The Casbah ακούγοντας τους Carte de Séjour...  Πάντως, κατά τη διάρκεια της προσωπικής του καριέρας, ο Rachid Taha συνεργάστηκε με τον κιθαρίστα των Clash Mick Jones, αλλά και με τους Steve Hillage και Brian Eno. Για ρίξτε μια ματιά εδώ.

'Ενα από τα καλύτερα του άλμπουμ, το Diwân (1998), ξεκινά με το τραγούδι Ya Rayah, το οποίο συνέθεσε και πρωτοτραγούδησε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '70 ο Αλγερινός Dahmane El Harrachi. Ωστόσο, το Ya Rayah έγινε διάσημο με τη βραχνή, εκφραστική φωνή του Rachid Taha. Ένα τραγούδι αφιερωμένο στον πρόσφυγα, που ταξιδεύει, ταλαιπωρείται και κινδυνεύει μακριά από την πατρίδα του. Βαθύ, γνήσιο συναίσθημα και προβληματισμός, στοιχεία τα οποία με μεγάλη επιτυχία αφαιρέθηκαν από την ελληνική διασκευή του άσματος.

Ας παρακολουθήσουμε μία ζωντανή παρουσίαση του Ya Rayah, όπου αυτός ο balearic punk της λαϊκής κουλτούρας με μία ροκ αίσθηση γλεντιού της Ανατολής τραγουδά για την επίκαιρη προσφυγική περιπέτεια. Παρακολουθείστε, διαβάζοντας οπωσδήποτε την αγγλική μετάφραση των στίχων:

Η περίεργη και ωραία φωτογραφία του Rachid Taha ανακαλύφθηκε από τον Usif Salah El Dein, φίλο στο Facebook.