Από τη Ρωσία με... ολόφρεσκες μουσικές

Παρόλο που είμαι κατά των αυθαίρετων γενικεύσεων κι ειδικά όσο αναφορά την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά των λαών, τρέφω μια συμπάθεια για τους Ρώσους, καθώς εκτιμώ κατά κύριο λόγο τον τόσο σημαντικό πολιτισμό που έχουν καταφέρει. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν διαπρέψει σε κάθε πεδίο: λογοτεχνία, εικαστικά, μουσική, σινεμά. Μάλιστα, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης δείχνουν να δέχονται πιο ανοιχτά και πιο γόνιμα τις δυτικές επιρροές και να τις αξιοποιούν, με άρτια καλλιτεχνικά αποτελέσματα.

Σε αυτή ακριβώς την προσπάθεια συμπόρευσης με τα φρέσκα ρεύματα, που έρχονται κυρίως από Ευρώπη και Αμερική, συγκαταλέγονται και οι δύο άγνωστοι μουσικοί δημιουργοί από τη Ρωσία, οι οποίοι αποτελούν το κεντρικό θέμα αυτής της ανάρτησης. Ας σημειώσω από πριν πως και οι δύο καλλιτέχνες διαθέτουν τα άλμπουμ τους στο διαδίκτυο προς δωρεάν downloading.

Ο πρώτος ονομάζεται Anton Foner και μας έρχεται από την Αγία Πετρούπολη. Ο Foner κινείται στον χώρο του instrumental hip hop κι ειδικά στο τελευταίο του άλμπουμ, που τιτλοφορείται Beattape vol.2 (2012), παρουσιάζει δεκαπέντε μικρής διάρκειας συνθέσεις που φέρνουν στο νου το αφαιρετικό μα μελωδικό στιλ της άτυπης τριάδας των J Dilla, Madlib και MF Doom· μάλιστα, ο Foner έχει αφιερώσει και ένα κομμάτι του στη μνήμη του J Dilla.

Foner

Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με σφιχτοδεμένα και καλοδουλεμένα hip hop beats, γεμάτα με samples από θέματα και φωνητικά παλιών soul και funk τραγουδιών. Σ’ αυτό ακριβώς τον cool μα νοσταλγικό συναισθηματικό κλίμα κρύβεται η γοητεία της μουσικής πρότασης του Foner. Άλλωστε και ο ίδιος, στη σελίδα του στο Facebook, ως βασικές του επιρροές αναφέρει κλασικούς soul τραγουδιστές: τον James Brown, τον Al Green,τον Barry White. Μια τέτοια άποψη, που φέρνει κοντά τον κλασικό μαύρο ήχο με τις ανατρεπτικές σειρήνες του πειραματικού hip hop, οδηγεί, όχι μόνο στους τρεις προαναφερθέντες παραγωγούς της California, αλλά και προς Ιαπωνία μεριά, στον αγαπημένο Nujabes. 

 
Ο δεύτερος καλλιτέχνης επίσης ζει στην Αγία Πετρούπολη και ονομάζεται Max Ananyev, αλλά χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Tree Bosier. O Tree Bosier μόλις πέρσι κυκλοφόρησε το EP, Anchoring Effect. Ο τίτλος του συγκεκριμένου ΕP έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και φανερώνει και τις προθέσεις του δημιουργού. Το "φαινόμενο της αγκίστρωσης" λοιπόν, όρος που συναντάται στις επιστήμες της ψυχολογίας και της οικονομολογίας, αναφέρεται στην προσκόλληση του ανθρώπινου νου σε ένα συγκεκριμένο δεδομένο, έναν αριθμό, μια εικόνα, μια ιδέα ή και –συχνότερα- στην τιμή ενός προϊόντος, σε τέτοιο βαθμό που να επηρεάζει όλη την υπόλοιπη διαδικασία σκέψης. Έτσι, όταν τα "κεφάλια" του μάρκετινγκ κοστολογούν ένα προϊόν, του βάζουν μια αρχική υψηλή τιμή, ώστε ο νους του καταναλωτή να αγκιστρωθεί εκεί. 

Τώρα, ο Tree Bosier, όπως ο ίδιος ομολογεί στο πολύ όμορφο εισαγωγικό, κατά κάποιο τρόπο, κείμενο για το EP του, ανιχνεύει την πιο ποιητική και συναισθηματική πλευρά του φαινομένου της αγκίστρωσης, όταν η σκέψη μας κυριαρχείται από μια ξαφνική αλλαγή του φωτός, μια οσμή ή ένα άρωμα και αυτή η αίσθηση μας ακολουθεί νοερά, προκαλώντας ένα συναίσθημα ζεστό και νοσταλγικό. Αυτό ακριβώς το λυρικό αίσθημα έρχονται να εκμεταλλευτούν, όπως σημειώνει ο Ananyev, οι καπιταλιστές της διαφήμισης και του καταναλωτισμού. 

Tree Bosier

Ψυχολογικές μα και πολιτικές οι αφορμήσεις και οι φιλοδοξίες του καλλιτέχνη μας, ο οποίος, με τέτοιους όρους, προσφέρει δέκα άτιτλες "μουσικές εικόνες" χαλάρωσης, ευαισθησίας και ονειρικής ατμόσφαιρας. Τα ambient πλήκτρα απλώνονται σε μήκος και σε βάθος, τα beats πλαισιώνουν πότε πιο ακουστικά πότε πιο χορευτικά τις απλές και ράθυμες μελωδίες, ενώ κάποια εφέ και samples συμπληρώνουν το όλο σκηνικό. Ευρηματική προσθήκη και η ακουστική κιθάρα, η οποία δίνει ένα folk χρώμα. Η μουσική του Tree Bosier φέρνει στο νου τη folktronica των Album Leaf, το ambient του Tycho και το αιθέριο electropop του M83, φλερτάροντας και με chillwave φόρμες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και το ότι κάποια θέματα, μελωδίες και  ρυθμοί επανέρχονται, χτίζοντας ένα ανεπίσημο concept σκηνικό.

Σας προτείνω λοιπόν να ακούσετε τα δύο άλμπουμ συνεχόμενα, πρώτα αυτό του Foner κι έπειτα εκείνο του Tree Bosier, κατά προτίμηση με τον πρωινό ή τον απογεματιάτικο καφέ ανά χείρας, απολαμβάνοντας τον ύστερο Χειμώνα και τα πρώτα φανερώματα της Άνοιξης.

 Η εικόνα του τίτλου ανήκει στον επίσης Ρώσο Dmitry Mordolff και έχει τίτλο  Abstract snow storm and defocused lights

μελετημένα electro-jazz πειράματα: Bugge Wesseltoft & Henrik Schwarz - Duo (2011, Jazzland Records)

Σήμερα συνεχίζει να δημιουργείται ενδιαφέρουσα μουσική, άρα και να κυκλοφορούν ενδιαφέροντες δίσκοι. Διαφωνώ με όσους κριτικάρουν πολύ αρνητικά την τρέχουσα μουσική σκηνή και επιμένουν στο παρελθόν. Φυσικά και στα παλιότερα χρόνια έχουν βγει δίσκοι-διαμάντια, αλλά ολοένα και εντονότερα στο προσκήνιο βγαίνει η μεγάλη δυναμική της τεχνολογίας, η οποία δεν πάει μονάχα την άμεσα συσχετιζόμενη μουσική με αυτήν, δηλαδή την ηλεκτρονική, μπροστά, αλλά και –πάνω κάτω– κάθε μουσικό είδος. Σκεφτείτε στοιχεία όπως ο ρόλος του διαδικτύου στην επικοινωνία των μουσικών και στην προώθηση του έργου τους, αλλά και τις δυνατότητες για κάθε επίπεδο μουσικής δημιουργίας που μπορεί να δώσει ένα απλό pc.

Με αυτά λοιπόν τα τεχνολογικά μέσα, αλλά, ακόμα περισσότερο χάρη στην ευρηματικότητα, τη φαντασία αλλά και τη σκληρή δουλειά τους, κάποιοι από τους σημερινούς μουσικούς φτάνουν και σε ένα άλλο επίπεδο: προσφέρουν μουσικές πρωτότυπες ως και ρηξικέλευθες, ουσιαστικά πειραματικές, βασισμένες στην πηγαία έμπνευση και τον αυτοσχεδιασμό. Έτσι, πράγματι φέρνουν στο νου, αλλά και συνεχίζουν τα σπουδαία μουσικά πειράματα των παρελθόντων ετών, όπως τη free jazz, την ψυχεδέλεια και το prog rock, τα πρώτα βήματα της ηλεκτρονικής. Συμπερασματικά, δυνατές τρέχουσες κυκλοφορίες έχουμε, ενώ κάποιες λίγες από αυτές ξεφεύγουν από τα όρια που θέτει η μαζική κουλτούρα της μουσικής βιομηχανίας, αλλά και από αναβιώσεις και κλισέ, ώστε να θέσουν τους όρους της εξέλιξης και της πρωτοπορίας.  

Μία  από αυτές τις πρωτοπόρες κυκλοφορίες πραγματοποιήθηκε το 2011 και υπεύθυνοι είναι ο πιανίστας Bugge Wesseltoft και ο παραγωγός Henrik Schwarz. Ο Νορβηγός τζαζ μουσικός και ο Γερμανός αντιπρόσωπος της ηλεκτρονικής σκηνής ένωσαν τις δυνάμεις τους, κυκλοφορώντας το άλμπουμ Duo. Ο μεν Wesseltoft κάθεται πίσω από το πιάνο, σπάνια κι από άλλα πλήκτρα, ο δε Schwarz αναλαμβάνει τα ηλεκτρονικά και σ' όλη τη διάρκεια του άλμπουμ κι οι δυο τους βρίσκονται σε ένα κρεσέντο αυτοσχεδιασμού. Ο Wesseltoft σολάρει στο πιάνο σύμφωνα με τα διαχρονικά διδάγματα της jazz, αλλά -για μένα τουλάχιστο- η μεγάλη έκπληξη βρίσκεται στη δουλειά του Schwarz. Δεν επαναπαύεται στο να στήσει μερικές λούπες και κάποια εύκολα samples, ώστε ο συνεργάτης του να απλώσει τα σόλο του. Αντίθετα, συνεχώς κόβει και ράβει μικρά samples, μινιμαλιστικά θέματα, εφέ και sequencers, πλάθοντας ένα λεπτοδουλεμένο ηχοτοπίο που θυμίζει τις αναζητήσεις των kraut ηρώων Harmonia.

Τώρα, αν αναζητούσαμε μια παλιότερη μουσική που να θυμίζει τη συνολική συνεργασία των Wesseltoft – Schwarz, θα τη βρίσκαμε στο In A Silent Way του Miles Davis. Ο διάλογος των δύο μουσικών κατορθώνει ένα συγγενές αλλά πιο σημερινό, χαμηλόφωνο, προσεκτικά μελετημένο και ώριμα πειραματικό μουσικό στιλ̇  μουσική ηλεκτρονική μα ζεστή και ανθρώπινη, που χαρακτηρίζεται από ευγένεια, φωτεινή διάθεση και αισιοδοξία.